Seçim öncesi döviz kurlarını yükseltmek amaçlı faaliyetler, JP Morgan’ın Merkez Bankası döviz rezervlerinin görünmeden daha az olduğu raporlaması ile başlamıştır. Bunu diğer kurumlarda devam ettirerek dövize hücum düğmesine basılarak yabancı ağırlıklı bankaların yüklü döviz alımlarına yönelmesi sağlanmıştır. Artan döviz talepleri döviz fiyatlarını yukarı yönlü hareketlendirmiştir.
22 Mart Cuma günü ABD doları kuru 5,85 Liraya yükselerek tavan yapmıştır. Doların bu denli artışı finansal piyasalarda şok etkisi yaratarak tüm ekonomiyi olumsuz etkilemiştir.
Merkez Bankasının pro aktif davranışı doların manipülatif artışını durdurmuş ve gerileme eğilimine geçmesini sağlamıştır.
Merkez Bankası Başkanı Çetinkaya’nın Anadolu Ajansına verdiği mülakatta kullandığı uslup ve açıklamaları ile Bankanın güçlü döviz rezervlerine ilişkin tutumlarında değişiklik olmadığı, temel politikalarının güçlü rezerv tutma ve bunu sürekli kılma olduğunu ifade etmeleri, sıra dışı bir durum olmadığını bildirmeleri piyasaları rahatlatmıştır.
Bankanın haftalık repo ve döviz ihalelerine ara verilmesi kararı ile faizlerde örtülü yüzde 1,5 puanlık artışa gidilerek Türk Lirasına erişimin maliyeti arttırılmıştır.
Ardından BDDK’nın bazı bankaların müşteri döviz alımlarına yönlendirdiğine yönelik iddiaları incelemeye aldığını ve SPK’nın da yatırım bankası JP Morgan ile ilgili soruşturma başlatması haberleri dövizlerin yukarı yönlü seyrimi terse çevirmiştir.
Hafta başında Merkez Bankası swap piyasasında vadesi gelmemiş toplam döviz karşılığı Türk Lirası swap satışı sınırını yüzde 10’dan yüzde 20’ye yükseltmiştir. Böylece, Türk Lirası talebi olana döviz satışı karşılığında Türk Lirası yaratma imkanı getirmiştir. Türk Lirası gereksinim duyana borçlanma faizi ile döviz satma yolunu açmıştır.
Bu adımın ardından dış piyasalarda swap yol ile borçlanma faiz oranları önce yüzde 95 seviyelerine ardından gün içerisinden yüzde 345 gibi rekor düzeylere yükselmiştir. Bu yolla yabancı yatırımcının ödünç piyasada kısa vadeli Türk Lirası borçlanarak döviz almasının önüne geçilmiştir.
Alınan bu tedbirler ve önlemler sonucu dolar dört haftanın en düşük seviyesine 5,34 liraya, Euro ise beş haftanın en düşük seviyesi 6,04 liraya gerilemiştir. Dolar kuru gün içerisinde 5,3048 seviyelerine düşme eğiliminde olduğunu söyleyebiliriz. Euro’nun da gün içerisinde 5,9874 Lira seviyesinde olduğu görülmektedir.
Merkez Bankasının aldığı önlemler finans çevreleri ve iş dünyasında olumlu karşılanmıştır. Alınan önlemler ve kararlar iç talebi kısmadan kredi kanallarını daraltmadan ve enflasyona olumlu katkı verdiğinden ve sonuçları ile istenilen amaca ulaşıldığından başarılı bulunmuştur. Türk Lirasının değeri korunarak önemli bir ekonomik başarı elde edilmiştir.
Merkez Bankasının sürekli teyakkuzda olacağı bu tür manipülasyonları ve algı operasyonlarını zamanında savuşturacağı, üretime yönelik yatırımların önünün açacağından endişemiz bulunmaktadır.
